Yeni T\u00fcrk devletinin varl\u0131\u011f\u0131, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antla\u015fmas\u0131 ile tescillendi.<\/p>\n
\u0130kinci d\u00f6nem T\u00fcrkiye B\u00fcy\u00fck Millet Meclisinin toplanmas\u0131ndan 2 ay sonra 13 Ekim 1923’te Ankara, T\u00fcrkiye’nin h\u00fck\u00fcmet merkezi oldu. Art\u0131k mevcut rejimin isminin de b\u00fct\u00fcn a\u00e7\u0131kl\u0131\u011f\u0131 ile konulmas\u0131, yeni devletin ba\u015fkan\u0131n\u0131n se\u00e7ilmesi gerekiyordu.<\/p>\n
O g\u00fcne kadar devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00f6revini, T\u00fcrkiye B\u00fcy\u00fck Millet Meclisi Ba\u015fkan\u0131 olarak Mustafa Kemal Pa\u015fa y\u00fcr\u00fctt\u00fc. Di\u011fer taraftan baz\u0131 yabanc\u0131 \u00fclkeler de Lozan Antla\u015fmas\u0131’n\u0131n onay\u0131 i\u00e7in T\u00fcrkiye’deki yeni devlet rejiminin daha a\u00e7\u0131k \u015fekilde belirlenmesini istiyordu.<\/p>\n
27 Ekim 1923’te \u0130cra Vekilleri Heyetinin istifas\u0131 ve Meclisin g\u00fcvenini kazanacak bir kabine listesinin olu\u015fturulamamas\u0131 da soruna acil bir \u00e7\u00f6z\u00fcm gerektirdi.<\/p>\n
<\/p>\n
Mustafa Kemal Pa\u015fa, 28 Ekim 1923 ak\u015fam\u0131na kadar h\u00fck\u00fcmetin kurulamamas\u0131 \u00fczerine \u00c7ankaya K\u00f6\u015fk\u00fc’nde arkada\u015flar\u0131 i\u00e7in Latife Han\u0131m’a bir sofra haz\u0131rlatt\u0131.<\/p>\n
\u0130smet Pa\u015fa, Ali Fuat Pa\u015fa, Halit Pa\u015fa, Kemalettin Sami Bey’in de yer ald\u0131\u011f\u0131 ak\u015fam yeme\u011finde ya\u015fananlar\u0131 Mustafa Kemal Pa\u015fa, Nutuk’ta \u015f\u00f6yle anlatt\u0131;<\/p>\n
“Gece olmu\u015ftu… \u00c7ankaya’ya gitmek \u00fczere Meclis binas\u0131ndan ayr\u0131l\u0131rken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemalettin Sami ve Halit Pa\u015fa’lara rastlad\u0131m. Ali Fuat Pa\u015fa, Ankara’dan hareket ederken bunlar\u0131n Ankara’ya geldiklerini o g\u00fcnk\u00fc gazetede ‘Bir U\u011furlama ve Bir Kar\u015f\u0131lama’ ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda okumu\u015ftum. Daha kendileriyle g\u00f6r\u00fc\u015fmemi\u015ftim. Benimle konu\u015fmak \u00fczere ge\u00e7 vakte kadar orada beklediklerini anlay\u0131nca, ak\u015fam yeme\u011fine gelmelerini, Milli Savunma Bakan\u0131 Kaz\u0131m Pa\u015fa vas\u0131tas\u0131yla kendilerine bildirdim. \u0130smet Pa\u015fa ile Kaz\u0131m Pa\u015fa’ya ve Fethi Bey’e de \u00c7ankaya’ya benimle birlikte gelmelerini s\u00f6yledim. \u00c7ankaya’ya gitti\u011fim zaman, orada, beni g\u00f6rmek \u00fczere gelmi\u015f bulunan Rize Milletvekili Fuat, Afyonkarahisar Milletvekili Ru\u015fen E\u015fref Bey’lerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131m. Onlar\u0131 da yeme\u011fe al\u0131koydum.<\/p>\n
Yemek s\u0131ras\u0131nda: ‘Yar\u0131n Cumhuriyet ilan edece\u011fiz’ dedim. Orada bulunan arkada\u015flar, derhal d\u00fc\u015f\u00fcnceme kat\u0131ld\u0131lar. Yeme\u011fi b\u0131rakt\u0131k. O dakikadan itibaren, nas\u0131l hareket edilece\u011fi konusunda k\u0131sa bir program yaparak arkada\u015flar\u0131 g\u00f6revlendirdim. Yapt\u0131\u011f\u0131m program\u0131n ve verdi\u011fim talimat\u0131n uygulan\u0131\u015f\u0131n\u0131 g\u00f6receksiniz.<\/p>\n
Efendiler, g\u00f6r\u00fcyorsunuz ki Cumhuriyet ilan\u0131na karar vermek i\u00e7in Ankara’da bulunan b\u00fct\u00fcn arkada\u015flar\u0131m\u0131 davet ederek onlarla g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcp tart\u0131\u015fmaya asla l\u00fczum ve ihtiya\u00e7 g\u00f6rmedim. \u00c7\u00fcnk\u00fc, onlar\u0131n da asl\u0131nda ve tabii olarak benim gibi d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcklerinden \u015f\u00fcphe etmiyordum. Halbuki o s\u0131rada Ankara’da bulunmayan baz\u0131 ki\u015filer, yetkileri olmad\u0131\u011f\u0131 halde, kendilerine haber verilmeden, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve r\u0131zalar\u0131 al\u0131nmadan cumhuriyetin ilan edilmi\u015f olmas\u0131n\u0131 bize g\u00fccenme ve bizden ayr\u0131lma sebebi sayd\u0131lar.”<\/p>\n
<\/p>\n
Mustafa Kemal Pa\u015fa o gece \u0130smet Pa\u015fa ile 1921 Anayasas\u0131’n\u0131n baz\u0131 maddelerini de\u011fi\u015ftiren kanun tasar\u0131s\u0131n\u0131 \u00fclkenin bekas\u0131 i\u00e7in haz\u0131rlad\u0131.<\/p>\n
“T\u00fcrkiye devletinin h\u00fck\u00fcmet \u015fekli cumhuriyettir.” h\u00fckm\u00fcn\u00fcn yer ald\u0131\u011f\u0131 tasar\u0131 \u00fczerinde TBMM’de yap\u0131lan konu\u015fmalardan sonra saat 20.30’da oturuma kat\u0131lan 158 \u00fcyenin tamam\u0131n\u0131n oyuyla cumhuriyetin ilan\u0131 kabul edildi. Cumhuriyetin ilan\u0131 “Ya\u015fas\u0131n Cumhuriyet” sesleri ve alk\u0131\u015flarla kar\u015f\u0131land\u0131.<\/p>\n
B\u00f6ylece yeni devletin y\u00f6netim bi\u00e7imi b\u00fct\u00fcn a\u00e7\u0131kl\u0131\u011f\u0131 ile ismini alm\u0131\u015f oldu. Cumhuriyetin ilan\u0131 ile “Egemenlik kay\u0131ts\u0131z, \u015farts\u0131z milletindir” ilkesi de art\u0131k devlet y\u00f6netiminde en belirgin \u015fekliyle yerini buldu.<\/p>\n
Ard\u0131ndan cumhurba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 se\u00e7imine ge\u00e7ildi. Yap\u0131lan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamam\u0131n\u0131n oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Pa\u015fa, TBMM taraf\u0131ndan yeni T\u00fcrk devletinin ilk cumhurba\u015fkan\u0131 se\u00e7ildi. Bunun \u00fczerine k\u00fcrs\u00fcye gelen Mustafa Kemal Pa\u015fa konu\u015fmas\u0131n\u0131, “T\u00fcrkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacakt\u0131r.” s\u00f6z\u00fcyle bitirdi.<\/p>\n
B\u00f6ylece devletin ad\u0131 ve rejimiyle ilgili tart\u0131\u015fmalara son verildi ve devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 konusu \u00e7\u00f6z\u00fcme kavu\u015ftu. H\u00fck\u00fcmetin kurulma \u015fekli yeniden d\u00fczenlendi.<\/p>\n
Buna g\u00f6re, cumhurba\u015fkan\u0131 ba\u015fbakan\u0131 atayacak, ba\u015fbakan da bakanlar\u0131n\u0131 se\u00e7ip cumhurba\u015fkan\u0131n\u0131n onay\u0131na sunacakt\u0131. Bu uygulamayla, Meclis H\u00fck\u00fcmeti Sistemi yerine parlamenter rejime ge\u00e7ilmi\u015f oldu.<\/p>\n
<\/p>\n
\u0130lk h\u00fck\u00fcmeti kurmakla \u0130smet \u0130n\u00f6n\u00fc g\u00f6revlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131’na se\u00e7ildi.<\/p>\n
T\u00fcrk halk\u0131, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim g\u00fcn\u00fc cumhuriyetin ilan\u0131n\u0131 kutlad\u0131. 26 Ekim 1924’te yay\u0131mlanan kararname ile cumhuriyetin ilan\u0131n\u0131n 101 pare top at\u0131\u015f\u0131 ve d\u00fczenlenecek etkinliklerle kutlanmas\u0131na karar verildi.<\/p>\n
Karar do\u011frultusunda 29 Ekim 1924’teki etkinlikler, kutlamalar\u0131n ba\u015flang\u0131c\u0131 oldu.<\/p>\n
Hariciye Vekaleti, 2 \u015eubat 1925’te bir kanun teklifiyle 29 Ekim’in bayram olmas\u0131n\u0131 \u00f6nerdi. Teklif, Meclis Anayasa Komisyonu taraf\u0131ndan incelendi ve 18 Nisan’da karara ba\u011fland\u0131.<\/p>\n
TBMM’de teklifin 19 Nisan’da kabul edilmesiyle 29 Ekim, 1925 y\u0131l\u0131ndan itibaren “milli bayram” olarak kutlanmaya ba\u015fland\u0131.<\/p>\n
T\u00fcrkiye Cumhuriyeti, 2024 y\u0131l\u0131 itibar\u0131yla 101. ya\u015f\u0131n\u0131 co\u015fkuyla, inan\u00e7la kutluyor.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Ulu \u00d6nder Mustafa Kemal Atat\u00fcrk’\u00fcn 19 May\u0131s 1919’da Samsun’a \u00e7\u0131kmas\u0131yla yak\u0131lan ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131k me\u015falesi, T\u00fcrk milletinin verdi\u011fi b\u00fcy\u00fck m\u00fccadele sayesinde halen yanmaya devam ediyor. Yeni T\u00fcrk devletinin varl\u0131\u011f\u0131, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antla\u015fmas\u0131 ile tescillendi. \u0130kinci d\u00f6nem T\u00fcrkiye B\u00fcy\u00fck Millet Meclisinin toplanmas\u0131ndan 2 ay sonra 13 Ekim 1923’te Ankara, T\u00fcrkiye’nin h\u00fck\u00fcmet merkezi oldu. Art\u0131k mevcut […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":128152,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[13],"tags":[1365,1364,1366,1367,30,29],"class_list":["post-128151","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-son-dakika-haberleri","tag-29-ekim-1923-cumhuriyet","tag-29-ekim-bayrami","tag-cumhuriyet-bayrami","tag-cumhuriyet-nasil-kuruldu","tag-haber","tag-yuzdeyuzhaber"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/128151","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=128151"}],"version-history":[{"count":5,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/128151\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":128164,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/128151\/revisions\/128164"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/128152"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=128151"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=128151"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/haberyuzdeyuz.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=128151"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}