Doğalgaz Krizinin Perde Arkası Belli Oldu, Son Bir Hafta!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Tuz Gölü’ndeki depoda yaklaşık 6-7 günlük gaz kaldığını, basılan gazı yeterince almayı sağlayan ‘yastık gazı’nın da kullanılmaya başlandığını söyleyen Pamir, “Bu yapılan, teknik olarak çok büyük bir yanlıştır ve risklidir. Eğer bugünkü durum devam ederse 6-7 gün sonra depodaki gaz tükenecek ve sistem tıkanacak.” dedi.

Pamir, “Yaşanan kriz öngörüsüzlük ve ehliyetsizliğin sonucu” ifadesini kullandı. İktidarın gaz depolamada sınıfta kaldığını söyleyen Pamir, depoların genişletilmesi için yapılan çalışmaların geciktiğini ve yaz aylarında yaşanan kuraklık nedeniyle de depolardan gaz geri çekişine yüklenilerek, bugünkü krizin taşlarının döşendiğini anlattı. Tuz Gölü depolamasında iptal edilen ihaleler nedeniyle çok gecikildiğini vurgulayan Pamir, “Bunların ötesinde de yılda 60-65 milyar metreküp gaz tüketen Türkiye için 4-5 milyar metreküp gaz depo kapasitesi son derece yetersiz” dedi.

SPOTTA BÜYÜK RİSK

Depolamada yaşanan sorunların yanı sıra mevcut boru hattı anlaşmalarının ve boru hatları kapasitelerinin de doğru kullanılmadığını; Azerbaycan başta olmak üzere yapılan anlaşmaların doğru şekilde yenilenemediğini vurgulayan Pamir, “Bu, sistemin yönetilemediğinin göstergelerinden biridir ve öngörüsüzlük ile ehliyetsizliğin sonucudur” ifadesini kullandı. Pamir, 2020’de elektrik üretiminde doğalgazın payı yüzde 22 iken bu oranın 2021’de yüzde 32’ye yükseldiğini vurgulayarak, sanayideki kesintilerin konutlara da yansımasının söz konusu olabileceği uyarısını yaptı. Pamir Azerbaycan’dan spot alımlarda, hava koşulları nedeniyle aksama olursa krizin daha da derinleşebileceğinin altını çizdi.

Pamir bunları söylerken Sözcü Gazetesi Yazarı Serpil Yılmaz da, enerji krizinin perde arkasını yazdı. ‘Cahillik ve kibrin faturası 5 milyar dolar’ başlıklı yazısında Yılmaz, Prof. Dr. Ümit Özlale’nin açıklamalarına yer vererek şunları dile getirdi:

Sanayi tesislerinde 10 günlük doğalgaz ve elektrik kesintisinin ekonomiye toplam maliyeti henüz çıkmadıysa da hesaplar yapılmaya başlandı.

★★★

Harvard Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak “kalkınma ekonomisi” dersleri veren, İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Prof. Dr. Ümit Özlale, 24-28 Ocak tarihleri arasındaki 3 günlük doğalgaz ve elektrik kesintisinin otomotiv sektörüne maliyetinin 700 milyon dolar olduğunu belirtiyor.

Medyaya yansıyan haberlere bakıyorum; kimi kaynaklar kesintilerin ekonomiye maliyetinin 1 milyar dolara ulaşacağını belirtiyor.

Çıkın, çıkın…

Özlale, bu kesintilerin sanayiye toplam maliyetinin 5 milyar dolara ulaşacağının tahmin edildiğini söylüyor.

★★★

2021 yılı başından 2022 başına kadar sanayinin kullandığı doğalgazın fiyatı 5.5 kat, elektrikte kullanılan doğalgazın fiyatı 4 kat yükseldi.

Peki, doğalgaza gelen bu yüklü zamlar BOTAŞ’ı ihya mı etti? Yo…

Dün Özlale ile yaptığımız telefon görüşmesi sırasında, son rakama da eriştik; BOTAŞ’ın Hazine’ye borcu 138 milyar TL’ye ulaşmış.

★★★

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmaları Vakfı (TEPAV) tarafından yayımlanan Leyla Karakaya’nın “Enerji krizi göz göre göre geldi” makalesi, enerji sektöründe “fiyat ve arz güvenliği” olmak üzere iki krizin birlikte yaşandığının altını çiziyor.

★★★

İran’ın her yıl doğalgaz musluklarını kestiğini belirten ve o nedenle son yaşanılan kesintiyi “geldi gelmekte olan” diye niteleyen Özlale, bazı rakamlar ortaya koyuyor:

“İran’ın Türkiye’nin toplam doğalgaz tedarikinde payı yüzde 10. Elektrik üretiminde de doğalgazın payı yüzde 35. İran’dan kaynaklı bir enerji krizi yaşamıyoruz. Liyakatsiz, cahil ve kibirli kadrolar enerji sektöründeki gelişmeleri öngöremediler.” 

★★★

2021’in Mart-Nisan aylarında LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) fiyatlarının düşeceği varsayımından hareketle, orta ve uzun vadeli doğalgaz kontratlarının yenilenmediğine vurgu yapıyor.

Geçtiğimiz eylül, ekim aylarında Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı teklifi şöyle aktarıyor:

“Ülkede enerji arz açığının ortaya çıkmasıyla Rusya ile kontrat yenilemek için masaya oturuldu. Türkiye doğalgazın metreküpüne ödenen 230 dolarlık fatura bedelini, 350 dolara yükseltmeyi teklif etti. Rusya ne yaptı? ‘Ben Avrupa’ya 1.000 dolardan satıyorum’ diyerek teklifi geri çevirdi.”

★★★

“Enerji kaynağı kurgusu öyle kötü ki, 9-10 ülkeden LNG alıyoruz diye Rusya ve Azerbaycan’dan süresi dolan doğalgaz kontratlarını uzatmadık” diyen Özlale geleceğe yönelik de çok umutlu konuşmuyor:

“Artık spot piyasanın insafına kaldık. Her yerden LNG arıyoruz, fiyatı neyse verelim diyoruz” diyerek belirsiz bir döneme girildiğine işaret ediyor.

★★★

Özlale, Tükiye’nin aldığı riskleri şöyle özetliyor:

* Rusya’dan doğalgaz alımlarını azaltarak, kaynak çeşitlenmesi adına doğalgaz çevrim santrallerinin kapasitesi düştü. Hidroelektrik santrallere (HES) yönelindi. Yazın kurak geçmesiyle HES’lerdeki üretim de düştü.

* Uzun ve orta vadeli kontratlar yerine, spot piyasadan sağlanacak doğalgazın maliyetinin daha düşük olacağı varsayıldı. Döviz kuru yükseldi, gelişmeler tam tersi oldu. Spot piyasada elektriğin 2021 Mart’ta 300 lira olan fiyatı, bin 400 liraya kadar yükseldi.

★★★

TEPAV raporundaki şu ifade de küresel enerji deseninde yaşanılan kaosu anlamlandırıyor:

“İnsanı diğer canlılardan ayıran temel özellik projeksiyon yapabilmesi, geleceği tahayyül edebilmesi elbette. Avrupa’daki beklentiler gerçeklerin önüne geçiyor. Avrupa’nın iklim değişikliğiyle mücadele için açıkladığı Yeşil Mutabakat paketi, doğalgazda ortaya çıkan talep dengesizliğinden daha baskın bir etken.  Doğalgaz ve nükleerden elektrik üretiminin yeniden sürdürülebilir yatırımlar kapsamına 
alınması konuşuluyor.”