Anladınız mı Şimdi?

Orhan Bey zamanında ilk gümüş sikke basıldı.
I. Murat bozuk para ihtiyacı için bakırdan “mangır”/”pul” çıkardı.
O günün devalüasyon kararı olarak kabul gören tecdid-i sikke uygulamasına 1444’te geçildi.
1479’da çoklu para biçimine geçildi; gümüş ve bakırdan sonra altın sikke bastırıldı. O dönem Osmanlı’nın parası; Venedik Dükası, Ceneviz Altını, İspanyol Riyali, Hollanda Esedisi, Polonya Zotası, Avusturya Taleri, İran Şahîsi vs. kıymetliydi. Ancak…
Amerika kıtası gibi coğrafi keşifler gümüş ile altını bollaştırdı ve Osmanlı parasının değerini çok düşürdü.
Keşif dönemini kavrayamaması, savaş teknolojisinden uzaklaşıp savaş kazanamaması gibi nedenler Osmanlı bütçesinin -saray masraflarının da artmasıyla- ciddi açıklar vermesine sebep oldu. Örneğin…
1585’deki tağşişte akçe’nin ağırlığı 0.68 gramdan 0.38 grama düştü. Karlofça Antlaşması’ndan sonra 1669’da 0.23 grama ve sonunda 0.3 grama kadar indi.
Fransa 1789’da devrim yaparken Osmanlı, o yıl büyük tağşiş kararı aldı: Kuruşun gümüş içeriği (9.4 gramdan 6.9 grama) ve ağırlığı (17.4 gramdan 12.8 grama) yaklaşık üçte bir oranında düşürüldü.
II. Mahmut döneminden sonra paranın tağşişe tahammülü kalmadı.
Abdülmecit ilk “Osmanlı Lirası”nı bastırdı. Ömrü uzun olmadı. Hemen ardından kağıt para “kaime” basıldı. Sonra o da kaldırıldı…
İngiliz Sterlini karşısındaki Osmanlı parasının değeri giderek azaldı; 1740’da 5.7 olan kur, -yapılan ticaret anlaşması sonucu- 1844’de 110 olarak gerçekleşti!
Osmanlı iç borçlanmaya gitti; sarraflara/bankerlere başvurdu. Keza…
Kırım Savaşı’nın getirdiği mali yükü finanse edememesi üzerine dış borç almaya başladı.
Alınan borçların toplamı 1876’ya gelindiğinde, 200 milyon sterlini buldu ve Osmanlı iflas ettiğini açıkladı. Avrupalılara borçları karşılığı vergi toplayacakları Duyunu Umumiye kurdurdu. Bu Avrupa’nın, Osmanlı’daki “maliye bakanlığı” anlamına geliyordu!
Yani…

ATATÜRK HARİÇ